Koester je spreekstress
Wie voor een groep iets doet – acteren, zingen, presenteren, speechen – ervaart in meer of mindere mate spanning. Spreekstress. Plankenkoorts. Bij de meesten is hij van een normale intensiteit, van licht tot gemiddeld. Bij enkelen neemt hij ernstiger vormen aan. Daar weten Adele, Andrea Bocelli, Rod Stewart, Beyoncé of Pavarotti alles van.
Er bestaan vele soorten methodes om je spreekstress te hanteren – in latere blogs meer daarover – maar ze helpen alleen als we eerst onze fantasie overboord gooien dat je spreekstress kunt doen verdwijnen.
Spreekstress ‘hanteren’. Niet ‘elimineren’, dus. Door hem te willen elimineren, maak je hem sterker. Niet doen. Blijft: je angst verwelkomen. Begrijpen hoe hij ons motiveert.
Ooit vroeg ik in een training aan deelnemers wat ze met ‘stress’ associeerden. ‘Prikkelbaar’, zeiden ze, en ‘slecht slapen’, ‘gejaagd’, ‘buikpijn’. Slechts één iemand zei: ‘presteren’. De slechte naam van stress werd andermaal bevestigd. We zijn dus vergeten dat er met stress ook een pakket voordelen meekomt. Verhoogde concentratie. Uithoudingsvermogen. Alertheid. Energie.
Psychologe Kelly McGonigal van de Stanford University ontdekte dat wie louter eenzijdig – lees: negatief – naar stress kijkt, in moeilijke situaties niet alleen meer maar ook eerder stress ervaart.
We moéten worstelen, we moéten wat bang zijn. Dat moeten we aanvaarden.
Ik spring kort naar mijn jeugd. Telkens als ik in de examens aangaf bang te zijn, begon mijn moeder te hyperventileren. Voor een gespannen student niet wat je noemt een baken in zee. Gelukkig was daar ook mijn vader. ‘Doodnormaal,’ zei hij, ‘het lukt je wel.’ Zijn accepterende woorden hebben me geholpen.
In een interview met het tijdschrijft Klasse heeft psychiater en angstexpert Damiaan Denys het over het toelaten van angst als een voorwaarde tot leren, tot presteren. Angst moét ongemakkelijk zijn, zegt hij. Angst moét vervelend zijn. Het zet ons aan om te handelen. We moéten worstelen, wat bang zijn, onzeker. Dat moeten we aanvaarden.
Wie verwacht dat je met ‘tips & tricks’ spreekstress kunt doen verdwijnen, doet aan magisch denken. Zo zeg je impliciet dat hij er niet mag zijn. Dat is het licht van de zon ontkennen. Weggaan doet hij alleen met ‘een goed glas whiskey’, zoals ik eens van iemand hoorde. Met een Xanax verdwijnt hij misschien ook. Volgens mij verdwijnt daarmee ook de kwaliteit van je presentatie.
Het komt op twee dingen aan: de angst accepteren en er tegelijk de focus van weghalen. Want wat je aandacht geeft, groeit. Laat ons dus de focus op het publiek leggen, zij zijn belangrijk. Helaas heeft men vaak de niet uitgesproken veronderstelling dat de relatie met ons publiek er een van confrontatie is. Maar dat is slechts zelden het geval. Mijn vraag: zit jij in het publiek vanuit zo’n vijandige houding? Hoop je dat de spreker op zijn bek gaat? Zeer hoogstwaarschijnlijk niet. Het ‘publiek’ is gekomen om er iets aan te hebben, het wil dat je slaagt.
In komende blogs zal ik af en toe methodes aanreiken om de spreekstress te hanteren. Tot zolang: omarm hem als iets dat bij je hoort. Als een vriend. En neem een voorschot op het genot dat je ervaart telkens als je iets moeilijks hebt gedaan.
